Ben ik te zwaar voor mijn paard?

Alleen het beste is goed genoeg voor onze paarden. Het mooiste hooi, in een uitgebalanceerde mix met krachtvoer, veel beweging en natuurlijk een optimale training. We houden de conditie van ons paard nauwlettend in de gaten. Hoe onze eigen buik eruitziet, vinden we vaak minder interessant. Een frietje op de wedstrijd, een biertje aan de bar en eenmaal thuis ploffen we voldaan op de bank. Nu nog hardlopen? We hebben toch al gesport?

Computergeneratie

Natuurlijk, dit zijn heel wat clichés achter elkaar en er zijn zeker uitzonderingen. Maar feit is dat de gemiddelde paardensporter, vergeleken met andere sporters, lang niet altijd uitblinkt in conditie, lenigheid en fitheid. Dat beaamt instructeur Lammer Haanstra, die ziet dat onze fysieke gesteldheid achteruitgaat. ‘De beste groep lesklanten die ik nu zie, is slechter dan de slechtste groep van voor de computergeneratie. Dat we nu veel betere paarden fokken, kan die achteruitgang niet compenseren. Dat komt vooral omdat de beweging die ieder kind automatisch kreeg, nu uitzonderlijk is. Kinderen worden door hun moeder naar de manege gebracht, rijden en gaan weer naar huis. Buitenspelen vinden ouders vaak te gevaarlijk en computerspelletjes zijn een gemakkelijk en voor kinderen aantrekkelijk alternatief. Overgewicht is één van de gevolgen daarvan. Het probleem is wat mij betreft daarom breder. Ik vind het belangrijk dat we meer aandacht besteden aan bewegen in de breedste zin van het woord.’

Blijven reflecteren

Inga Wolframm, sportpsycholoog, is het daarmee eens. ‘Sinds de jaren tachtig wordt er onderzoek gedaan naar het effect van overgewicht van de ruiter op het paard. De rode draad is dat een paard geen probleem ondervindt als hij tussen de 15 en 20 procent van zijn eigen gewicht draagt. In de KNHS instructeursopleiding wordt een leidraad van 17 procent gehanteerd, want het gewicht van het zadel komt hier nog bovenop. Een paard van 600 kilogram mag dus een ruiter dragen die 102 kilogram weegt. Maar dat is niet meer dan een leidraad, want er spelen meer factoren mee. Is de ruiter iets zwaarder maar heeft hij een goede conditie, kan hij onafhankelijk zitten en hulpen geven? Of is hij wat lichter, maar slap en ongecoördineerd? Ook de bespiering en getraindheid van het paard spelen een rol. De rompstabiliteit van zowel paard als ruiter is heel belangrijk. En wat vraag je van het paard? Welke oefeningen moet hij doen, in welke gangen laat je hem lopen en hoelang? Het welzijn van het paard moet altijd vooropstaan. We hebben een bijzondere sport, waarbij we het privilege hebben om met dieren om te gaan. Natuurlijk kunnen we rond dit onderwerp regels ontwikkelen maar het is best een complex onderwerp. Het belangrijkste is dus dat ruiters zelf blijven reflecteren op waar ze mee bezig zijn. En omdat je soms blinde vlekken krijgt als je ergens lang mee bezig bent, is het goed om anderen mee te laten kijken. Hoe beinvloedt mijn manier van rijden het paard? Dat moet je jezelf altijd afvragen, of je nu Grand Prix rijdt of vooral buitenritten maakt.’

Gevoelig onderwerp

Maar wat als de zelfevaluatie lijkt te ontbreken en je het vermoeden hebt dat het welzijn van een paard te wensen overlaat door een te zware ruiter op zijn rug? Is het dan aan de instructeur, collega-ruiters of officials om de ruiter te wijzen op overgewicht? Volgens Lammer is het zeker aan de instructeur. ‘Het moet bespreekbaar zijn. Niet in de groep, maar bijvoorbeeld na de les tijdens een kop koffie. Met een correct gesprek, waarin de ruiter zijn verhaal kwijt kan, kun je veel oplossen.’ Inga: ‘Eigenlijk hebben we allemaal een verantwoordelijkheid in het bewaken van het paardenwelzijn. Het gesprek aangaan is het belangrijkste. Gewicht is een gevoelig onderwerp, zeker in onze door jonge vrouwen bevolkte paardenwereld. We hebben het nu over overgewicht, maar ondergewicht kan net zo goed een probleem zijn. Veel jonge vrouwen willen erg slank zijn. Het komt voor dat ze daarin doorslaan en ernstige problemen krijgen met hun gezondheid. Dat is wel het laatste wat je wilt bereiken.’

Ondertussen is er steeds meer aandacht voor het belang van fitte ruiters. Ruiterfitness, bootcamp voor ruiters, oefeningen die je thuis kunt doen…. Vrij nieuw zijn ruiteranalyses, waarin de ruiter door een team van deskundigen wordt bekeken tijdens het rijden. Hoe gebruikt de ruiter zijn lichaam en wat kan beter? Lammert maakt deze analyses samen met Ferry Ferweda, eigenaar van Ruiterfit. Lammert: ‘ik denk dat hier de toekomst ligt. Iedereen is druk en paardrijden is een intensieve liefhebberij. Het is veel slimmer om aan de slag te gaan met oefeningen waarmee je heel gericht werkt aan jouw zwakke punten in het zadel. Je merkt dan dat je heel snel vooruitgaat.’ Ook de KNHS besteedt aandacht aan dit onderwerp. In de tweede fase van de ruiteropleiding, zilver, is ruiterfitheid ook een onderwerp. In de bijscholing van de instructeurs wordt gewerkt met de flexchair, die inzichtelijk maakt wat het effect van houding en zit is op het paard. Verder kunnen ruiters zelf al veel doen. Er zijn bijvoorbeeld veel apps die je kunnen helpen bij het werken aan je fysieke gesteldheid.’ Lammert: ‘Ik hoop van harte dat ruiters daarmee aan de slag gaan. Als je beter wilt presteren met je paard, moet je eerst aan de slag met je mentale en fysieke gesteldheid. Dan pas kan het paard beter worden. Verbeter de combinatie bij jezelf.’

Wist je dat dietetiek ook vergoedt wordt vanuit de basisverzekering van het Zilveren Kruis? Dietetiek bestaat uit een voorlichting en advies op het terrein van voeding en eetgewoonten. Ook in de aanvullende verzekeringen van Zilverenkruis zitten vergoedingen op Voedings- en beweegprogramma's. Bijvoorbeeld voor de kosten van het 12 weekse voedings- en beweegprogramma ‘Afvallen & Afblijven’ en voor 1 van de schriftelijke en online programma’s georganiseerd door Happy Weight.

Eerder verschenen in deze reeks Ruitergezondheid:

De fysieke voordelen van paardrijden
Mentaal fit door je paard

Overname tekst- en beeldmateriaal niet toegestaan