Leren paardrijden: Gewichtshulpen

Gewichtshulpen
De gewichtshulpen zijn hulpen die de steeds subtieler wordende coördinatie van de been- en teugelhulpen ondersteunen.
Met zijn gewicht kan de ruiter (de rug van) het paard:

• Aan beide kanten belasten
• Aan een kant belasten
• Ontlasten

Hoe rustiger en soepeler je zit, hoe beter het paard op gewichtshulpen reageert. Je moet in staat zijn tijdens alle bewegingen je eigen zwaartepunt met dat van het paard in overeenstemming te houden. Dan ben je voor het paard ook licht en aangenaam te dragen. De moeilijkheid is echter dat de positie van het zwaartepunt steeds verandert (dynamisch evenwicht) en je je daaraan steeds moet aanpassen. Als je niet in evenwicht zit en niet met de bewegingen van het paard mee kunt gaan, stoor je de gang en houding van het paard en belemmer je zijn looplust. De aan beide kanten belastende gewichtshulpen gebruik je als de achterbenen van het paard geactiveerd moeten worden, bijvoorbeeld bij alle halve en hele ophoudingen en dus ook bij alle overgangen. Door de gelijkmatige belasting in combinatie met de drijvende beeninwerking spoor je beide achterbenen aan om verder onder het zwaartepunt te treden en duidelijk af te zetten.

Kruis aantrekken
Als je in staat bent je ‘kruis aan te trekken’ als dat nodig is, kun je correct op je paard inwerken. Voor het ‘kruis aantrekken’ worden buik- en lage rugspieren heel even aangespannen. Door je kruis aan te trekken spoor je het paard aan om verder onder het zwaartepunt te treden en meer gewicht te dragen met zijn achterbenen. Je mag je kruis nooit permanent aantrekken. Doe je dat wel, dan stompt het paard af en wordt hij eerder in de voorwaartse beweging geblokkeerd dan dat je hem tot verder ondertreden brengt. Je kunt dan ook niet meer je bekken meebewegen, en dat heeft een stijve en onelastische zit tot gevolg. Deze hulp wordt correct toegepast als hij nauwelijks zichtbaar wordt uitgevoerd. Zonder de korte impulsen van deze intensievere gewichtshulp worden bijvoorbeeld ophoudingen – dus de voorbereidingen op de overgangen en oefeningen – te veel met de teugels uitgevoerd. De achterbenen van je paard worden niet genoeg aangespoord om meer onder het zwaartepunt te komen en meer gewicht te dragen. De controle van de ruiter over zijn zwaartepuntverplaatsing en zijn evenwicht is daarbij van grote betekenis. Als je naar achteren gaat met je bovenlichaam, je bilspieren verkrampt aanspant, je bovenbenen en knieën optrekt (waardoor automatisch je onderbenen naar voren glijden) maak je een bekende fout. Deze ruiterfouten belemmeren de werking van de hulpen.

Aan één kant belastende gewichtshulp
De aan één kant belastende gewichtshulp is bij alle oefeningen waarbij het paard gesteld of gebogen is, een belangrijke ondersteuning van de teugel- en beenhulpen. Bij het goed opgeleide paard is dit zelfs de belangrijkste hulp bij het afwenden. Verplaats je gewicht iets meer naar je binnenzitbeenknobbel. De heup zakt iets naar beneden en de nog altijd gehoekte knie komt iets lager te liggen. Door de gewichtshulp wordt het goed gereden paard aangespoord om, door adequaat af te wenden, het gemeenschappelijke evenwicht met de ruiter te bewaren. De vermeerderde druk op jouw binnen zitbeenknobbel ontstaat al doordat je buitenbeen vanuit de heup wakend naar achteren gaat. Het te sterk afsteken van de binnenbeugel veroorzaakt vaak een doorstrekken van de binnenknie, waardoor je je gewicht naar de verkeerde kant verplaatst.

Ontlastende gewichtshulp
De ontlastende gewichtshulp gebruiken we als de rug of de achterhand van het paard moet worden ontlast. Denk bijvoorbeeld aan het aanrijden van jonge paarden, bij het losrijden en bij de eerste oefeningen van het achterwaarts gaan. Om een ontlastende gewichtshulp te geven, verplaats je je gewicht iets naar je bovenbeen en de stijgbeugel. Je zitvlak blijft in het zadel, terwijl je het bovenlichaam, afhankelijk van de mate van ontlasting, iets voor de loodlijn plaatst. Je zit dan in de verlichte zit en ontlast op deze manier de paardenrug. Bij alle gewichtshulpen die in wendingen en gebogen lijnen worden gegeven, moet je zowel in de dressuurzit als in de verlichte zit volledig uitgebalanceerd in evenwicht zitten en je aanpassen aan de bewegingen van het paard. Daarbij moeten je schouders en heupen in hun natuurlijke houding blijven. Binnenschouder en –heup mogen niet naar achteren hangen. Overdreven naar voren schuiven is ook fout. Als je vanuit een correcte basis ontspannen te paard zit en je hulpen bewust en tegelijk subtiel geeft, zul je ook in de wendingen in evenwicht zitten.

Heb je nog vragen over gewichtshulpen of heb je hier hulp bij nodig? Vraag dan je instructeur om je te helpen. 

Eerder verschenen in deze reeks Leren Paardrijden:

De Zit
De Hulpen
Het correct rijden van wendingen
Aanleuning en nageeflijkheid
Activiteit en impuls
De stap
Doorzitten
Beugels op maat maken
Halthouden en groeten
Regels in de rijbaan
De Middendraf
Wijken voor het been
De verzameling
Buiging en stelling
Voltes rijden
Halsstrekken
De galop
Rechtrichten
Sturen
Tempowisselingen
Ontspanningsoefeningen
Overgangen rijden
Hoofd- Halshouding
Op- en afstijgen

Meer weten?
In het boek 'Leer Paardrijden met Plezier', dat onderdeel is van de KNHS Ruiteropleiding Brons, vertellen we je alles over leren paardrijden. De KNHS Ruiteropleiding bestaat uit drie fasen (brons, zilver en goud) en leidt op van eerste paardrijles tot en met het hoogst haalbare niveau. De ruiteropleiding wordt aangeboden op FNRS-maneges. De dichtstbijzijnde manege bij jou in de buurt vind je hier. Heb je een eigen paard vraag dan je instructeur om je te helpen de theorie om te zetten in de praktijk. 

Meer informatie KNHS Ruiteropleiding.

Overname tekst- en beeldmateriaal niet toegestaan