#Woensdagwelzijnsweetje Astma bij paarden

Wat is paardenastma & waar komt het door?

Als een paard last heeft van astma betekent het dat er een continue ontsteking van de luchtwegen gaande is. Het lijkt daarmee veel op astma zoals we bij mensen kennen. Er kunnen verschillende klachten bij optreden zoals hoesten, snotneus en in meer of mindere mate benauwdheid. Ook kunnen ze dan minder goed gaan presteren of hebben ze langer nodig op adem te komen na training. Langer de neusgaten wijd open houden is ook een teken!

Vaak staat stof centraal in het ontstaan en/of het onderhouden van deze ontsteking. Stof kan namelijk naast plantendeeltjes allerlei verschillende deeltjes bevatten zoals schimmeltjes, sporen of andersoortige irriterende stofjes zoals ammoniak en ander materiaal.

Als deze stofdeeltjes in de luchtwegen terecht komen geeft dat irritatie. Vandaar het hoesten. Het lichaam reageert hierop door extra slijm te produceren. De luchtwegen proberen de verhoogde hoeveelheid slijm met de stofdeeltjes naar buiten te werken. Dit zie je in de vorm van een snotneus, maar ook het hoesten zorgt dat het extra slijm naar buiten afgevoerd wordt.

In het geval van astma ontstaat ook een overgevoeligheid voor deze stofdeeltjes. Hier kan zelfs een soort verkramping(spasme en/of bronchoconstrictie) en dus vernauwing optreden van de luchtwegen. Het slijm is daarbij vaak taai en blijft dan in de longen staan, wat ook weer extra irritatie en hoesten geeft. Dit alles zorgt er voor dat je paard moeilijker kan ademhalen en zelfs benauwd kan worden. En dat de vicieuze cirkel van ontsteking steeds erger wordt en blijft bestaan.

Rondom je paard zorgen met name hooi en stro voor de grote hoeveelheid stofdeeltjes in de lucht.

Wat zijn de vormen van astma?

Astma kan bij paarden onderverdeeld worden in twee groepen: Recurrent Airway Obstruction (RAO) en Inflammatory Airway Disease (IAD). Het verschil is aan je paard met name te zien aan de ernst van de klachten. Zo zullen paarden met RAO meer benauwdheid/last met ademhalen laten zien dan paarden met IAD. Een paard met RAO in rust zal een zwaardere ademhaling laten zien terwijl dit bij IAD nog lang niet altijd het geval is. Ook de mate van ontsteking van de luchtwegen varieert tussen deze twee vormen. Bij allebei de vormen bestaat er wel sowieso een overmaat aan slijm in de luchtwegen en zal je paard hoesten. Bij allebei werkt stof in de omgeving tegen.

In principe krijgen ze hier trouwens geen koorts bij want er is geen infectie! Soms heeft er bij IAD wel eens een irriterend virus of bacterie de initiële schade veroorzaakt, maar vaak speelt dit al niet meer. RAO komt bijna altijd voor bij paarden boven de 7 jaar, maar IAD kunnen we op alle leeftijden zien. IAD kan overgaan in RAO, maar dat hoeft niet. De vormen kunnen op zichzelf ontstaan. Echter, een paard met IAD heeft wel het risico RAO te ontwikkelen.

Het is belangrijk je dierenarts erbij te halen want hoe langer het bestaat hoe erger de ontsteking van de luchtwegen kan worden. Het is belangrijk om te beseffen dat paarden met RAO niet beter worden, maar dat de klachten onder de duim moeten worden gehouden door het nemen van bepaalde maatregelen.

Zeker in de eerste fase als de klachten net ontdekt zijn, zal de dierenarts om het herstel te bevorderen medicijnen verstrekken die de ontsteking remmen en het opschonen van de luchtwegen bevorderen. Ook kan door middel van de medicijnen de benauwdheid worden verminderd.

Hoe wordt astma gediagnosticeerd?

Vaak wordt als eerste het hoesten gehoord, soms is als eerste de neusuitvloeiing na het rijden te zien. Als de dierenarts wordt ingeschakeld zal deze o.a. naar de longen en de ademhaling luisteren. Hierbij luistert de dierenarts of er geen afwijkende geluiden zijn bij het  in- en/of uitademen. Het kan soms best moeilijk zijn om luchtwegproblemen, zoals astma, te diagnosticeren, omdat symptomen niet altijd even duidelijk zijn. In sommige gevallen zal er ook een endoscopie van de luchtwegen gemaakt moeten worden. Tijdens een endoscopie wordt er via een lange slang met aan het uiteinde een camera gekeken naar de binnenkant van de luchtpijp. Zo wordt er bijvoorbeeld gekeken naar de hoeveelheid slijm en de rest van de ontstekingsreactie. Ook kan een monster hiervan genomen worden. 

Op het moment dat je paard symptomen laat zien zoals hoesten, neusuitvloeiing of lastiger ademhalen, is het belangrijk om dit goed in de gaten te houden en contact op te nemen met de dierenarts.

Zo min mogelijk stof, liever nog ‘ stofvrij’  rond een paard met astma

Een schone stal met een goede ventilatie is erg belangrijk voor deze paarden. Bij een goede ventilatie is er namelijk meer frisse lucht en zijn er minder stofdeeltjes. Naast de bodembedekking en luchtkwaliteit, is het voor het paard belangrijk om ander ruwvoer dan hooi te krijgen. Hooi bevat namelijk ook heel veel stof, zelfs als je het niet kan zien. Door het hooi te weken in water kun je wel het aantal stofdeeltjes verminderen.  Wel kan er door deze truc minder voedingsstoffen in komen te zitten, in de zomer erg vies worden en in de winter kan het ook best wat gedoe geven. Door je paard van de grond te voeren worden minder stofdeeltjes ingeademd tijdens het eten. Maar nogmaals, eigenlijk wil je het liefste van het hooi af en je paard goede droge kuil voeren. Tegenwoordig zijn er ook hooistomers die claimen dat zo het stof uit het hooi gestoomd kan worden, maar voordat je zo’n machine koopt – laat je wel goed informeren!Paarden met IAD en RAO in de eerste fase help je enorm om erdoor heen te komen door ze zoveel mogelijk stofvrij te houden. Paarden met RAO kun je zo goed mogelijk klachtenvrij proberen te houden door ook hier het stofmanagement streng toe te passen. In de meeste gevallen zorgt op stal staan namelijk voor een toename aan klachten bij deze paarden. Op stal zijn er vaak veel meer stofdeeltjes aanwezig, denk maar eens aan al dat hooi en stro. Ook de ventilatie is minder goed dan buiten. Daarom is het voor paarden met astma eigenlijk het beste om zoveel mogelijk buiten te staan: in de wei of een (niet-stoffige) paddock. Let wel op het schuilhok: dit kan vaak een enorme bron van stof zijn. Andere opties zijn een buitenuitloop of een open luik zodat ze in ieder geval zo veel mogelijk hun neus naar buiten kunnen steken. Als het niet mogelijk is om je paard altijd buiten te houden, kun je gelukkig wel nog aanpassingen doen om het binnen zo goed mogelijk te maken voor paarden met astma. Het beste is om geen stro te gebruiken als bodembedekker, omdat dit veel stof bevat. Het stro kun je vervangen door bijvoorbeeld rubberen matten, zaagsel, vlas of houtsnippers. Let wel op dat dit ook nog best wat stoffig kan zijn en controleer de kwaliteit altijd heel goed.

Tijdens het uitmesten komt er vaak ook veel stof in de lucht, paarden met astma kun je daarom beter even buiten zetten. Doe dit ook als de gang geveegd wordt, er moet worden geborsteld of rond die piekmomenten met voeren. Verder zijn bladblazers uit den boze als je paard binnen staat. En één van de grote problemen op stallen; je eigen paard stofvrij neerzetten is nog niet zo moeilijk, maar kijk ook even naar hoe de buurpaarden gehouden worden….. Gelukkig bestaan er op veel stallen een aparte afdeling waar de paarden gehouden worden die gevoelig op hun luchtwegen zijn of kunnen ze een buitenbox krijgen. Het is van belang bij paarden met astma dit stofmanagement goed onder controle te krijgen. Blootstelling aan de stofdeeltjes kunnen de klachten per direct weer aanwakkeren!

POWERED BY BOEHRINGER INGELHEIM ANIMAL HEALTH I PARTNER PAARDENWELZIJN KNHS

Foto's: Arnd Bronkhorst