Artrose

Wat is de aanleiding dat artrose ontstaat?

Artrose kan ontstaan als direct gevolg van beschadiging van het kraakbeen van het gewricht door bijvoorbeeld trauma, infecties of een blessure. Artrose kan ook ontstaan als gevolg van een ontsteking van de bekleding van het gewricht (synovitis). Dit kan bv. ontstaan door een blessure of (over)belasting. Hierbij wordt abnormale afwijkende gewrichtsvloeistof gevormd. Dit gebeurt overigens ook als het kraakbeen direct (ook al is het maar een heel klein beetje) beschadigd is geraakt. Eigenlijk gaat dit allemaal hand in hand.

De vicieuze cirkel van artrose

De gewrichtsvloeistof zorgt er normaliter voor dat een gewricht soepel kan bewegen, het is het ‘smeermiddel’ van het gewricht. Wanneer de afwijkende gewrichtsvloeistof het gewricht niet meer goed kan smeren vermindert dit de soepelheid van het gewricht. Het gewricht kan warm worden, pijnlijk zijn en verdikt. Bij sommige paarden kun je dit zelfs aan de buitenkant voelen als een zwelling rondom het gewricht. De afwijkende gewrichtsvloeistof bevat o.a. ontstekingscellen, enzymen die weefsel afbreken en zogenaamde ‘vrije radicalen’. Deze stoffen zorgen ervoor dat het ontstekingsproces in stand wordt gehouden. Als deze vicieuze cirkel van ontsteking niet in een vroeg stadium wordt doorbroken, kun je je voorstellen dat het kraakbeenweefsel, het weefsel dat de botuiteinden bekleed en dat zorgt voor demping tussen de botdelen, zelf (nog verder) beschadigd raakt. Kraakbeen heeft daarbij de nare eigenschap zich maar heel langzaam te kunnen herstellen, laat staan onder deze omstandigheden. Hierdoor gaat de afbraak van het kraakbeen door de ontsteking sneller dan het herstel. Dit ontwikkelt zich tot een langdurig en chronisch probleem waarbij het kraakbeen steeds dunner wordt en de kwaliteit achteruit gaat; er is artrose in het gewricht ontstaan.

Hoe vaak komt artrose voor en bij welke paarden?

Naar schatting zal 25% van alle paarden last krijgen van gewrichtsproblemen tijdens hun leven. Artrose kan bij alle paarden voorkomen en is niet rasgebonden. We zien het vaker bij oudere paarden, maar ook bij jonge paarden en soms zelfs veulens of jaarlingen komt het voor.

Doet het pijn?

Pijn is een van de meest duidelijke symptomen van artrose. Het wordt daarom vaak pas ontdekt naar aanleiding van een kreupelheidsonderzoek. Maar een paard met artrose in de benen zal vaak al langer stijver bewegen of wellicht minder goed kunnen opstaan na het liggen/rollen. Het kan je misschien opvallen dat je paard stijver is gaan bewegen, er misschien al sprake was van opstartkreupelheid of dat hij even ‘warm’ moet lopen als hij net de stal uit komt.

Het kan ook zijn dat hij bepaalde bewegingen niet meer goed wil of kan uitvoeren. Als de artrose op een andere plek zit, bijvoorbeeld in de rug of de nek, dan uit zich dit vaak in prestatievermindering of aanleuningsproblemen en in zeer ernstige gevallen zelfs staken. Het is daarom erg belangrijk om je paard goed te kennen en te observeren. Kleine signalen kunnen al aangeven dat je paard ergens pijn heeft.

Hoe diagnosticeer je artrose?

De diagnose van artrose begint vaak met een onderzoek om erachter te komen waar het paard pijn heeft. In het geval van kreupelheid, zal de dierenarts een kreupelheidsonderzoek doen inclusief buigproeven om uit te vinden waar deze vandaan komt. Soms wordt naast een onderzoek in beweging, ook het paard onder het zadel bekeken, zeker als het paard verdacht wordt van artrose op andere plaatsen dan in de benen.

Zijn er aanwijzingen waar de pijn vandaan komt, dan kan dat gewricht worden ingespoten met een verdovend middel om de pijn uit te schakelen en daarmee te bevestigen dat daar de pijn vandaan kwam. De uiteindelijke diagnose wordt vaak gesteld door middel van röntgenfoto’s eventueel aangevuld met echografie. Hierbij wordt gekeken naar de afwijkingen in het gewricht. Zeker wanneer er nog geen veranderingen van het bot te zien zijn op de röntgenfoto kan mogelijk een echo aanwijzingen geven dat er sprake is van veranderingen in de vloeistof en/of kraakbeen- en botstructuur. Zijn er in een vroeg stadium aanwijzingen dat inderdaad gewrichtsontsteking is ontstaan, dan kan dit worden bevestigd door met behulp van een naald wat gewrichtsvloeistof af te nemen en dit te onderzoeken.

Hoe behandel je artrose?

Artrose is een chronische aandoening. Vervelender nog is dat deze aandoening zichzelf verergert. Er zijn verschillende ondersteunende opties met wisselend succes. Het merendeel zorgt ervoor dat het gewricht tijdelijk soepeler gesmeerd wordt zodat het de rust krijgt te herstellen en/of zorgt dat de ontsteking die de boel verergerd tot rust wordt gebracht. Vaak kunnen deze middelen alleen tijdelijk verlichting brengen van de symptomen, maar wordt het onderliggende probleem niet voldoende behandeld.

In de wetenschap wordt volop gewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe technieken om artrose te genezen. Zo is er bijvoorbeeld een nieuwe techniek waarbij stamcellen van andere paarden worden ingebracht in de aangedane gewrichten bij paarden om zo het kraakbeen te helpen herstellen. Deze stamcellen worden in het laboratorium gekweekt en alvast op weg geholpen zodat ze weten dat ze zich naar kraakbeen moeten omvormen. Deze nieuwe gezonde cellen ondersteunen het herstel van het aangetaste gewricht en zorgen ook dat de ontstekingsreactie, die juist zelf ook weer voor schade zorgt, weg gaat. Het uiteindelijke doel is dat het kraakbeen zich sneller en beter herstelt en weer goed kan functioneren. Dan heeft het paard ook geen pijn meer!

Het voorkomen van artrose  

In de meeste gevallen kun je artrose niet volledig voorkomen of genezen, maar gelukkig kun je wel je training en management aanpassen om het risico te verkleinen. Overbelasting is één van de grootste risicofactoren voor artrose. Door ervoor te zorgen dat je paard niet te vaak en te lang getraind wordt, en voldoende rust krijgt om te herstellen van de training, kun je de kans op artrose verminderen.

POWERED BY BOEHRINGER INGELHEIM ANIMAL HEALTH I PARTNER PAARDENWELZIJN KNHS

Beeld: Arnd Bronkhorst
Overname tekst en beeld niet toegestaan